Laten we het leuk houden

Zomaar een uitdrukking die mij uit mijn jeugd is bijgebleven. Laten we het leuk houden. Een conflict dreigde. Twee mensen gingen steeds harder praten. Twee eigenwijze mensen die hun eigen gelijk wilden verdedigen. En ineens die opmerking van een derde er tussendoor.

Leuk. Dat betekende: geen ruzie. Geen onenigheid. Geen verhit gesprek, waardoor de emoties hoog gingen en de twee verbaal met elkaar het gevecht aan gingen. Leuk. Geen conflict. Iedereen gezellig met elkaar om de tafel. Koffie erbij. Een koekje of een gebakje. Een keuvelend gesprekje over koetjes en kalfjes.

Weg van het conflict. Want dat leverde pijn op. Pijn doordat twee mensen het hartgrondig met elkaar oneens waren. Pijn, omdat de verwachtingen van een gezellige middag werden verstoord door het conflictueuze gesprek. De met omstandigheden omringde omgeving moest vooral gezellig zijn. Een opgeruimd huis. Lekkere koffie. Het gebakje dat met zorg was gekocht. Het borreltje, de wijn of het bier dat voor de liefhebber was uitgezocht.

Laten we het leuk houden. Pijn uit ons leven weghouden. Want pijn is niet leuk en doet zeer. We vermijden het omdat we er niet van houden. Maar wat krijgen we dan? Hou het leuk kan dan een nieuw masker worden. Laten we het leuk houden. We horen het met de vakantie als iedereen die normaal aan het werk is, ineens enkele weken met elkaar op pad is. Dan komen verschillen naar boven, die normaal verdoezeld worden vanwege de drukte van werk en noodzakelijke vrijetijdsbezigheden. We gaan met zijn allen gezellig op vakantie om tot rust te komen. Maar in de rust komen we ook de persoon tegen die we normaal gezien misschien mijden. Dus mijden we ook in de vakantie het conflict, want het moet toch leuk blijven. En doen allerlei activiteiten of duiken weg in ons boek.

Kerst is ook zo'n mooi moment om het leuk te hebben. Sfeer moet er zijn. Want kerst is het moment waarop we samen toch vrede op aarde beleven? Wat gaan we doen? We scheppen een mooie sfeer. Met een mooie en gedekte tafel, waarop een prachtig buffet staat waar sommigen al uren voor in de keuken hebben gestaan. En dan komt er een botte tiener tussendoor. Die er helemaal geen zin in heeft. Die de balen heeft van de opgeklopte sfeer. Die al die maskers van lief en aardig doorziet en vader en moeder die normaal gezien als water en vuur zijn ineens poeslief aan tafel zitten. Heeft er geen zin in en stort zijn frustraties over tafel. Reactie? Laten we het gezellig houden! Geen geruzie aan tafel. Nee, liever gespannen gezelligheid. Gemaakte vrede omwille van het moment.

De pijn zit van binnen. Er zijn conflicten geweest. Diep van binnen kan de een de ander niet meer luchten of zien. Waarom? Omdat er van alles is gebeurd. Omdat de een de ander niet begrijpt. De pijn van het niet uitspreken. De pijn van het niet begrijpen. De pijn van de eenzaamheid terwijl je toch deel uitmaakt van het gezin. De pijn van de verborgen problemen die je niet durft te uiten, bang voor de gevolgen. Want wat gebeurt er als je jezelf uitspreekt? Dan levert het conflict op. Daarom komen kinderen niet uit de kast. Daarom praten echtgenoten niet met elkaar. Ze houden de lieve vrede op. Bang dat anders het conflict ontaardt in een echtscheiding. Bang dat het uit de kast komen onbegrip of verwijdering tot gevolg heeft. Bang dat de melding over het niet meer geloven pijn veroorzaakt bij de gelovige ouders.

Dus hou je het gezellig. Hou je de lesbische of homovriendschap geheim. Ga je om de lieve vrede mee naar de kerk, waar je jouw tijd verdoet, omdat het je niets meer zegt. Ga je op vakantie met je vrouw naar een camping in Nederland, terwijl jijzelf veel liever een grote wereldreis maakt. Maar je maskeert jezelf om niet te erkennen wat je diep van binnen bezig houdt.

Ook dit zijn vormen van pijn vermijden waar ik het in mijn vorige blog over had. We zijn bang voor de pijn die het conflict met zich mee brengt. En daarom spreken we ons niet uit. Zijn niet eerlijk naar onszelf en naar anderen. Duiken weg voor het moment dat er een conflict ontstaat. Dat heeft natuurlijk met allerlei achtergronden te maken. Misschien ben je opgegroeid in een gezin, waarin harmonie werd nagestreefd en conflict werd gemeden. Wie daar niet over nadenkt, neemt automatisch waarin hij is opgegroeid mee in zijn latere leven. En wordt ook een conflictmijder. Misschien heb je juist hele nare dingen meegemaakt in je leven, waarin conflict de hoofdrol speelde. Dan probeer je dat probleem uit je verleden te mijden door juist te streven naar harmonie in je leven en je relaties.

Volwassenheid betekent dat je jouw problemen onder ogen durft te komen, je pijn open tegemoet durft te treden en in een juist perspectief kan zetten. Sommigen kunnen dat uit zichzelf. Anderen hebben daar ondersteuning (coaching) bij nodig. Als pijn consequent wordt weggeduwd, zal het er vroeger of later toch uit komen. Dat is te vergelijken met je lichaam. Als je daar pijn vermijdt, zul je de consequenties op een gegeven moment toch tegen komen. Topsporters die hun pijn weg laten spuiten kunnen vroegtijdig uitvallen door een niet meer te verhelpen chronische blessure.

Wie pijn in zijn leven consequent wegduwt, kan het op een later moment toch onder ogen moeten zien. Dan uit het zich wellicht in lichamelijke klachten als chronische vermoeidheid, een hartinfarct of een kankergezwel.

Laten we het leuk houden. Nee, laten we ons niet voor de gek houden. Kijk naar de problemen en maak ze bespreekbaar. En dan kan het zijn dat de reactie helemaal niet is zoals we hadden verwacht. Soms is volwassen leven echter ook begrip leren hebben voor de ander en er mee leren omgaan. We kunnen van de pijn weglopen in een "laten we het leuk houden" of door te zeggen "laten we ermee ophouden". De derde weg kan zijn "laten we het accepteren". Want pijn kan ook zijn te beseffen dat we de ander niet kunnen veranderen. Dat we moeten leven met de onhebbelijkheden van die ander (en die ander met die van ons).

Laten we het leuk houden. Nee, laten we gaan leven. En het leven nemen zoals het is. Met alle pijn van dien. Soms door erover te spreken en het conflict aan te gaan. Soms door er daarna achter te komen dat de problemen worden veroorzaakt door de lastige ander of de lastige zelf of door de lastige samen. Dan moeten we samen door de pijn heen en kijken in hoeverre we de pijn samen aan kunnen of dat het beter is om gescheiden de problemen aan te pakken.

Het leven. Er is geen pijl op te trekken. Er is geen model voor te vinden. Dat doen we samen. In een relatie met (voormalige) geliefden. In een leven met collega's op een afdeling. In een kerkelijke gemeente. In een wijk. Waar het leuk kan zijn. Maar soms ook helemaal niet. Laten we het leuk houden, of zoeken we naar de oorzaak, waardoor het weer leuk of in ieder geval weer leefbaar wordt.