Verspild talent (2)

Waar ik in mijn vorige blog inzoomde op verspild talent op (voetbal)sport gebied, wil ik enkele principes daarvan nu overzetten naar het leven van alle dag.

Want wij kijken naar de "echte" talenten in de sport, de muziek (The Voice) of dans (So you think you can...?) en denken dan dat wij niet zo getalenteerd zijn. Sterker nog: door talentenshows te bekijken beoordelen we aanstormend talent (die wel en die niet), lachen om hun missers (denk vooral aan de audities in Idols - wat zijn we blij dat wij niet in hun voetsporen staan) en trekken ons veilig terug achter het tv-scherm zodat wij het zelf niet hoeven te doen.

Dat is voor een deel ook de reden waarom we Idols zo leuk vinden en idolen zoeken om ons aan op te trekken. Waarom is er heldendom? Waarom worden mensen op een voetstuk gezet? Zodat we daar naar kunnen wijzen en zeggen "wat geweldig wat hij of zij heeft gedaan". Waarmee we gelijk zeggen: "maar dat kan ik niet!" En ons terug trekken in ons veilige leven, waarin ons niets kan overkomen.


Iedereen heeft talent
Maar met alle grote sportevenementen en talentenshows vergeten we het zo makkelijk. Iedereen heeft talent! Er zijn dingen waar jij goed in bent. Die jij beter kunt dan anderen. Veel beter. Je kunt er een top mee bereiken. Toch zijn er veel mensen, en ik zie ze om mij heen, die ontkennen dat zij talent hebben. Door allerlei oorzaken stoppen ze hun talent weg. Durven het niet te tonen. Kunnen het niet laten zien. Of weten gewoonweg niet dat zij talent hebben. Laten we eens kijken naar wat we in de vorige blog hebben gelezen.

Talent niet ontdekt
Net zoals het voetballertje dat leuk speelt, zijn er veel mensen die niet ontdekken dat zij talent hebben en welk talent dat dan is. Niemand vertelt ze dat. Niemand schenkt er aandacht aan. En zelf heb je niet door dat je een talent hebt. Want talent is iets wat je van nature doet. Het is dus "gewoon" om te doen. Wie een talent heeft om anderen te helpen, zal altijd anderen helpen. Maar zal altijd zeggen dat "dat toch normaal is". En zal het irriterend vinden als een ander met zijn luie kont op de bank blijft zitten terwijl er nog zoveel te helpen valt. Wie zijn talent niet ontdekt, zal het wel van nature doen, maar zal er geen focus op kunnen leggen of zich erop toe kunnen leggen. Ik vrees dat er in ons land op die manier veel onontdekte talenten rondlopen. Dat is de reden dat ik ben begonnen als coach om mensen te helpen hun talenten te ontdekken. Daardoor kan ik mensen ondersteunen hun eigen scout te zijn door hun talenten zichtbaar te zien worden.

Geen ambitie
Wie wel zijn talent ontdekt heeft (en het zijn er vaak meer dan 1!) kan ook de ambitie missen om er echt iets mee te doen. Want: het leven is zo leuk en er zijn nog zoveel andere dingen om te doen. Waarom moeite doen om die paar talenten te ontwikkelen, als er nog zoveel andere leuke dingen zijn om te doen.
Of misschien zijn er zoveel omstandigheden waardoor je het talent niet kunt ontwikkelen. Mensen kunnen zo door ziekte, een psychose, verslaving, gevangenschap, een slechte relatie, het werk, de zorg voor hun kinderen of hun ouders in beslag worden genomen dat hun talenten daardoor ondersneeuwen. In sommige gevallen gebruiken ze hun talent wel, maar wordt het verkeerd gebruikt (voor hun verslaving, in het criminele circuit of om de slechte relatie proberen te redden).
Net zoals in de sportwereld kan een coach met jou concluderen dat er geen ambitie bij jou aanwezig is, maar of je daar iets aan wilt doen is aan jouzelf.
Een andere reden waarom je geen ambitie hebt kan zijn, omdat je het gewoonweg niet gelooft. Er is je jarenlang ingeprent dat je niets waard bent. Met veel pijn en moeite heb je je daaraan ontworsteld. En nu hoor je dat je een talent hebt. Je gelooft het gewoon niet. Je vind jezelf veel te minderwaardig om te geloven dat jij een talent hebt (en voor sommigen zelfs nog verbazender dat zij een talent bezitten dat door anderen hoog wordt geacht, zoals leiding geven of besturen). Nee, dat kan niet! Ik een talent? No way! Je hoort het. En in een gevoel van onmacht en minderwaardigheid, laat je het talent voor wat het is en doet er niets mee. Of misschien doe je er in vrije tijd wel iets mee, maar verder dan dat moet het niet gaan. Want op een of andere manier zit er in je hoofd dat als je ermee te koop gaat lopen, het talent verloren gaat.

Geen focus
Veel mensen hebben geen zin om uren, dagen, maanden, ja zelfs jaren te besteden om hun talent verder uit te bouwen. Dat kan te maken hebben met het gebrek aan ambitie. Of misschien ben je teveel Nederlander, met de houding "doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg". Steek vooral niet je kop te ver boven het maaiveld. Wie weet word je onthoofd. Maar wie verder wil komen heeft doelgerichtheid nodig. Ken je jouw talent, ga er dan met alles wat in je is mee werken. Bij talent kun je opleidingen vinden, werk of vrijetijdsbesteding waardoor je het talent ook praktisch kunt uitbouwen. En vindt mensen om je heen die je stimuleren om op dat pad verder te komen. Bij sommige opleidingen zul je strenge leraren tegenkomen. Die je willen sturen en kneden, zodat je de kneepjes van het vak dat bij je talent hoort goed leert kennen. Besef dat dergelijke leraren (of trainers, coaches of soms zelfs goeroes) dat doen om je te helpen. En ze lopen altijd maar een tijdje met je mee. Haal er zoveel mogelijk uit als je kunt. En kijk hoeveel je kunt doen om je doel te bereiken.

Niet te snel
Ook bij talenten kun je te vroeg pieken. Ook bij talentontwikkeling is een te grote nadruk op alleen het talent heel gevaarlijk. In christelijke kringen heb ik regelmatig verhalen gehoord van jongeren die ontdekten dat zij het talent "spreken in het openbaar" hadden. De opleiding duurde te lang. En in het voetspoor van een wijze, oude man treden, daar hadden ze het geduld niet voor. Nee, ze moesten en zouden "in de bediening" komen (een typisch christelijke term om fulltime te werken als evangelist, zendeling of dominee). Dus gingen ze erop uit. Trouwden. Startten een geweldig werk. Anderen werden geraakt door hun werk. Vonden hen geweldig. Zetten hen op een voetstuk. Het ging een tijdje goed. Totdat er tegenslag kwam. Dan bleek hoe zeer zij ruggengraat misten. Of ze begonnen te manipuleren ("weet je wel hoezeer God mij gebruikt?"). Of ze kwamen terecht in een morele kwestie  (zagen een mooiere vrouw in de bediening). Of konden de aantrekkingskracht van het grote geld niet van zich af houden.
Ik ben wat dat betreft blij dat ik altijd wijze mensen om ons heen heb gehad. Mijn ouders steunden mij zeker (en daar ben ik ze heel dankbaar voor!), maar woonden verder weg. Op diverse cruciale momenten heb ik mensen om mij heen gehad die mij ruimte gaven om mijn talenten te ontwikkelen. Maar die er ook op wezen dat ik het rustig moest ontwikkelen. Wat dat betreft kan ik blij zijn dat ik, toen ik 24 was en mijn eerste preek in een kerk hield en toen ik op mijn 25e bestuurslid van deze kerk werd, nog niet ambitieus was (ja zelfs tot de categorie hoorde van mensen die het eigenlijk uit gevoel van minderwaardigheid aanvankelijk niet geloofde). Dat en de wijze mensen om mij heen hebben mij behoed om te snel mijn ambities en dromen waar te maken.

Doelcommitment
Blijft een moeilijk woord. Maar als je jouw talent kent, kun je dan jezelf een doel stellen wat je met dat talent gaat doen? Laat je het hangen? Stop je het weg? Of wil je ermee gaan woekeren? Wil je er wellicht anderen mee gaan helpen? Wat wil je ervoor opgeven om dat doel te bereiken? Hoe sterker de wil om het doel te bereiken, hoe meer het je lukt om dat ook daadwerkelijk te doen.
Daar liggen allerlei gevaren voor op de loer. Het zal soms betekenen dat je jouw werk moet opgeven. Mijn ervaring daarmee is dat je dan in onbekend gebied stapt, waarbij je al snel voor de vraag komt te staan of je het doel wel kunt bereiken. Die vraag komt heel vaak diep van binnen. Toen ik op donderdagen begon te werken voor mijn coachingspraktijk, waren de eerste weken heel vreemd. Wat nu? Waar begin ik aan? Hoe pak ik het aan? Net zoals een voetballer die net getransfereerd is naar een hogere club. Je moet wennen aan je nieuwe plek en positie. Dan komen vragen van binnenuit (existentiële vragen) naar voren of het je echt wel zal lukken. Als je het doel voor ogen houdt, lukt het je in de meeste gevallen wel. En: falen is geen probleem! Daar leer je ook van. Lopen doe je met vallen en opstaan. Zo ook hierbij. Durf te falen, maar hou het doel voor ogen.

Oplossingsgerichtheid
En dan komt dat volgende naar voren. Als er problemen ontstaan: wat doe je er dan mee? Laat je het gaan? Of pak je het probleem bij de wortel aan? In mijn leven heb ik regelmatig met falen ervaring gehad. Vooral in relaties. Dan ging het vaak over de richting die we moesten inslaan (een van mijn talenten is "route": ik weet al snel welke kant we op moeten gaan, ook al zien anderen -zoals leidinggevenden- dat nog niet). Dan leerde ik om toch om de tafel te gaan en de zaken direct ter sprake te brengen. Niet altijd met een positieve afloop. Maar we konden later toch wel weer door een deur.

Mensen om je heen
Je hebt in talent ontwikkeling mensen om je heen die je positief stimuleren. Die bereid zijn tijd voor je te investeren. Die bereid zijn om financieel aan je talent bij te dragen. Als je die niet hebt in je omgeving, zoek dan naar mensen die jouw talent wel zien en onderkennen en die daarin willen investeren. Door je als vrijwilliger te laten werken. Door je een subsidie te geven. Die je in woorden positief stimuleren.

Verspil je talent niet!
Het is zo jammer als je jouw talent verspilt. Als je op een plek werkt waar jouw talent niet tot zijn recht komt. Waardoor jij je ongelukkig voelt. Minder zin in het leven hebt. Of jouw aandacht meer besteedt aan vrije tijd. Je werkt 8 uur per dag zonder passie. Zonde van jouw tijd.
Verspil het dus niet. Ontdek het. Zoek uit waar je goed in bent. En ga daarmee aan de slag. Woeker met je talent, zoals getalenteerde bankiers woekeren met hun (en jouw) geld. Je zult zien, dat als jij jouw talent ontdekt, gaat gebruiken en uitbouwen, dat je veel gelukkiger in het leven zult staan. Je doet dan waar je goed in bent. Je hebt jouw plekje gevonden. Je hebt jouw bestemming gevonden!