Eigen kracht en talent ontdekken. Het levensdoel vinden. Daarbij help ik...

Wat doe je nou eigenlijk? Wat is precies jouw bedoeling?

Dat zijn vragen die anderen mij soms vragen. Tja, dan moet ik erg mijn hoofd daarover breken. Want ik ben van nature een generalist: iemand die overal iets van af weet en het leuk vindt om op veel dingen (soms tegelijkertijd) bezig te zijn.

De afgelopen tijd ben ik bezig geweest om mijn doelen voor de komende tijd uit te werken. En ben tot een voorlopige missie terecht gekomen, die ook in de titel zichtbaar is. Ik kan wel veel doen en bewerkstelligen. Maar als je mij vraagt wat het liefste is dat ik doe, dan is het toch om mensen te helpen hun eigen kracht te ontdekken. Hun eigen talent te ontdekken. En daardoor ook hun levensdoel te vinden.

Je eigen kracht ontdekken...: we zijn in ons land zo bezig met onze zwakheden, met waar wij niet goed in zijn. We krijgen cursussen in competenties. Om datgene waar je niet goed in bent bij te spijkeren. Want dat is goed voor de organisatie, voor het bedrijf. Iemand die ik had gecoacht vertelde mij dat hij bij het UWV kwam voor een afspraak. Het eerste dat werd gevraagd was: zullen we kijken wat je niet kunt? Gelukkig had hij het coachtraject afgerond. Met goed gevolg, want zijn antwoord was: "Nee, ik wil laten zien wat ik WEL kan, want ik weet nu waar mijn kracht ligt". Als mensen hun kracht leren kennen, worden ze vanzelf krachtiger. Zelfs als ze bij dergelijke afspraken komen.

Je eigen talent ontdekken...: You've got talent! Wordt van de daken geschreeuwd als het gaat om talentenshows. Maar ja, die zijn maar zo beperkt tot muziek, dans of enkele andere op zichzelf interessante talenten en dan nog kan een enkele coach jouw talent helemaal afschieten (als hij niets heeft met linedance, paaldansen of het levenslied). Maar ik geloof erin. You've got talent. Jij hebt talent. Iedereen heeft talent. Ook jij, al geloof je er niet in. Zeker weten, ook jij hebt talent. De reactie als mensen met "hun" talent werden geconfronteerd: "maar dat is toch normaal?" "Dat doet toch iedereen?" Nee hoor! Er zijn mensen die heel goed zijn in het helpen van mensen. Ze weten gelijk wat de ander nodig heeft, ook als heeft die ander niets gezegd. Maar dat kan iemand anders echt niet. Of iemand die heel goed is met techniek. Die heel snel is in het repareren van apparaten. Nee, denk niet dat iedereen dat kan. Sommige talenten liggen aan de oppervlakte. Anderen zijn verborgen. Moeten ontdekt worden. Maar als je ze ontdekt, zul je zien dat je een "aha-ervaring" krijgt: natuurlijk, dat wist ik eigenlijk al... Is dat een talent?

Je levensdoel vinden....: waar ben ik hiervoor op aarde? Een vraag die eigenlijk iedereen wel stelt. Maar waar veel mensen het antwoord schuldig op moeten blijven. We denken vaak niet zo diep daarover na. Maar als je weet welke talenten je hebt en welke kracht jij hebt, weet je over het algemeen ook al snel wat jouw levensdoel is. En kun je daarnaar gaan leven en streven.

Daar wil ik je bij helpen...: nee, ik ga het je niet aanpraten. Nee, ik ga het je niet vertellen. Je moet er zelf achter komen. door het te onderzoeken. Door erover te lezen. Door erover te horen. Of door een coach daarvoor in te huren. En wat is er mooier dan dat er een coach is, die gericht is op het ontdekken van talenten....

Laten we het leuk houden

Zomaar een uitdrukking die mij uit mijn jeugd is bijgebleven. Laten we het leuk houden. Een conflict dreigde. Twee mensen gingen steeds harder praten. Twee eigenwijze mensen die hun eigen gelijk wilden verdedigen. En ineens die opmerking van een derde er tussendoor.

Leuk. Dat betekende: geen ruzie. Geen onenigheid. Geen verhit gesprek, waardoor de emoties hoog gingen en de twee verbaal met elkaar het gevecht aan gingen. Leuk. Geen conflict. Iedereen gezellig met elkaar om de tafel. Koffie erbij. Een koekje of een gebakje. Een keuvelend gesprekje over koetjes en kalfjes.

Weg van het conflict. Want dat leverde pijn op. Pijn doordat twee mensen het hartgrondig met elkaar oneens waren. Pijn, omdat de verwachtingen van een gezellige middag werden verstoord door het conflictueuze gesprek. De met omstandigheden omringde omgeving moest vooral gezellig zijn. Een opgeruimd huis. Lekkere koffie. Het gebakje dat met zorg was gekocht. Het borreltje, de wijn of het bier dat voor de liefhebber was uitgezocht.

Laten we het leuk houden. Pijn uit ons leven weghouden. Want pijn is niet leuk en doet zeer. We vermijden het omdat we er niet van houden. Maar wat krijgen we dan? Hou het leuk kan dan een nieuw masker worden. Laten we het leuk houden. We horen het met de vakantie als iedereen die normaal aan het werk is, ineens enkele weken met elkaar op pad is. Dan komen verschillen naar boven, die normaal verdoezeld worden vanwege de drukte van werk en noodzakelijke vrijetijdsbezigheden. We gaan met zijn allen gezellig op vakantie om tot rust te komen. Maar in de rust komen we ook de persoon tegen die we normaal gezien misschien mijden. Dus mijden we ook in de vakantie het conflict, want het moet toch leuk blijven. En doen allerlei activiteiten of duiken weg in ons boek.

Kerst is ook zo'n mooi moment om het leuk te hebben. Sfeer moet er zijn. Want kerst is het moment waarop we samen toch vrede op aarde beleven? Wat gaan we doen? We scheppen een mooie sfeer. Met een mooie en gedekte tafel, waarop een prachtig buffet staat waar sommigen al uren voor in de keuken hebben gestaan. En dan komt er een botte tiener tussendoor. Die er helemaal geen zin in heeft. Die de balen heeft van de opgeklopte sfeer. Die al die maskers van lief en aardig doorziet en vader en moeder die normaal gezien als water en vuur zijn ineens poeslief aan tafel zitten. Heeft er geen zin in en stort zijn frustraties over tafel. Reactie? Laten we het gezellig houden! Geen geruzie aan tafel. Nee, liever gespannen gezelligheid. Gemaakte vrede omwille van het moment.

De pijn zit van binnen. Er zijn conflicten geweest. Diep van binnen kan de een de ander niet meer luchten of zien. Waarom? Omdat er van alles is gebeurd. Omdat de een de ander niet begrijpt. De pijn van het niet uitspreken. De pijn van het niet begrijpen. De pijn van de eenzaamheid terwijl je toch deel uitmaakt van het gezin. De pijn van de verborgen problemen die je niet durft te uiten, bang voor de gevolgen. Want wat gebeurt er als je jezelf uitspreekt? Dan levert het conflict op. Daarom komen kinderen niet uit de kast. Daarom praten echtgenoten niet met elkaar. Ze houden de lieve vrede op. Bang dat anders het conflict ontaardt in een echtscheiding. Bang dat het uit de kast komen onbegrip of verwijdering tot gevolg heeft. Bang dat de melding over het niet meer geloven pijn veroorzaakt bij de gelovige ouders.

Dus hou je het gezellig. Hou je de lesbische of homovriendschap geheim. Ga je om de lieve vrede mee naar de kerk, waar je jouw tijd verdoet, omdat het je niets meer zegt. Ga je op vakantie met je vrouw naar een camping in Nederland, terwijl jijzelf veel liever een grote wereldreis maakt. Maar je maskeert jezelf om niet te erkennen wat je diep van binnen bezig houdt.

Ook dit zijn vormen van pijn vermijden waar ik het in mijn vorige blog over had. We zijn bang voor de pijn die het conflict met zich mee brengt. En daarom spreken we ons niet uit. Zijn niet eerlijk naar onszelf en naar anderen. Duiken weg voor het moment dat er een conflict ontstaat. Dat heeft natuurlijk met allerlei achtergronden te maken. Misschien ben je opgegroeid in een gezin, waarin harmonie werd nagestreefd en conflict werd gemeden. Wie daar niet over nadenkt, neemt automatisch waarin hij is opgegroeid mee in zijn latere leven. En wordt ook een conflictmijder. Misschien heb je juist hele nare dingen meegemaakt in je leven, waarin conflict de hoofdrol speelde. Dan probeer je dat probleem uit je verleden te mijden door juist te streven naar harmonie in je leven en je relaties.

Volwassenheid betekent dat je jouw problemen onder ogen durft te komen, je pijn open tegemoet durft te treden en in een juist perspectief kan zetten. Sommigen kunnen dat uit zichzelf. Anderen hebben daar ondersteuning (coaching) bij nodig. Als pijn consequent wordt weggeduwd, zal het er vroeger of later toch uit komen. Dat is te vergelijken met je lichaam. Als je daar pijn vermijdt, zul je de consequenties op een gegeven moment toch tegen komen. Topsporters die hun pijn weg laten spuiten kunnen vroegtijdig uitvallen door een niet meer te verhelpen chronische blessure.

Wie pijn in zijn leven consequent wegduwt, kan het op een later moment toch onder ogen moeten zien. Dan uit het zich wellicht in lichamelijke klachten als chronische vermoeidheid, een hartinfarct of een kankergezwel.

Laten we het leuk houden. Nee, laten we ons niet voor de gek houden. Kijk naar de problemen en maak ze bespreekbaar. En dan kan het zijn dat de reactie helemaal niet is zoals we hadden verwacht. Soms is volwassen leven echter ook begrip leren hebben voor de ander en er mee leren omgaan. We kunnen van de pijn weglopen in een "laten we het leuk houden" of door te zeggen "laten we ermee ophouden". De derde weg kan zijn "laten we het accepteren". Want pijn kan ook zijn te beseffen dat we de ander niet kunnen veranderen. Dat we moeten leven met de onhebbelijkheden van die ander (en die ander met die van ons).

Laten we het leuk houden. Nee, laten we gaan leven. En het leven nemen zoals het is. Met alle pijn van dien. Soms door erover te spreken en het conflict aan te gaan. Soms door er daarna achter te komen dat de problemen worden veroorzaakt door de lastige ander of de lastige zelf of door de lastige samen. Dan moeten we samen door de pijn heen en kijken in hoeverre we de pijn samen aan kunnen of dat het beter is om gescheiden de problemen aan te pakken.

Het leven. Er is geen pijl op te trekken. Er is geen model voor te vinden. Dat doen we samen. In een relatie met (voormalige) geliefden. In een leven met collega's op een afdeling. In een kerkelijke gemeente. In een wijk. Waar het leuk kan zijn. Maar soms ook helemaal niet. Laten we het leuk houden, of zoeken we naar de oorzaak, waardoor het weer leuk of in ieder geval weer leefbaar wordt.

Een gephotoshopt leven?

Leven wij niet in een Photshop maatschappij? Photoshop. Het middel om foto's zodanig te verbeteren dat alles er beter en mooier uitziet. En dan moet jijzelf er natuurlijk als mooist uitzien. Want iedereen moet toch minstens een fotomodel zijn. Daar hoort geen puistje, huiduitslagje over verminking bij. Alle oneffenheden moeten weg. Alle lelijke onderdelen verwijderd. Wat mooi is blijft over.

Ik zie het op veel terreinen van het leven. Het aantal cursussen waarin je leert om je imago te verbeteren. Wie ben je maar vooral: hoe wil je overkomen? Wat wil je uitstralen? Jezelf branden (Engels uitgesproken als "brenden") en als een merk neerzetten. Nadenken alsof je een product bent en marketingkennis op jezelf loslaten. Jezelf goed presenteren. Want dan kom je terecht op de goede werkplek. 

Ik kwam op deze gedachte door vandaag een boek te lezen. Daarin had de schrijver het erover dat we tegenwoordig geneigd zijn de pijn in ons leven te ontwijken. De pijn van de slechte relatie bedekken we door mooi weer te spelen voor de buitenwereld. Gezellig lachen naar elkaar en hand in hand lopen. Nee hoor, alles is goed!

Of de pijn van werkloosheid. Niet in staat zijn werkend te functioneren in het leven. Geen inhoud meer aan je werkend leven meer kunnen geven. Een sociaal netwerk missen doordat je thuis zit. 

Zo kennen we allemaal vormen van pijn die het gevolg zijn van onze eigen onvolmaaktheid. Soms door onszelf veroorzaakt (de slechte relatie die versterkt is door aandacht te geven aan een andere man of vrouw), soms door een ander (een werkgever die je de laan uit stuurt of de ziekte die je aan het bed gekluisterd houdt).

We zijn geneigd de pijn te ontlopen door mooi weer te spelen. Door het te ontkennen. Door er hard aan te werken. Door ons mooier te maken dan we zijn.

Maar de pijn gaat niet weg. Op een verlaten ogenblik komt de pijn van het leven om de hoek kijken. Is je lichaam weer op. Ben je nog steeds die werkloze. Is er weer een fikse ruzie die je onzeker maakt. 

Ook diepere pijnen kunnen ons doen lijden in ons leven. Die we nog verder hebben weg gestopt. Waar we helemaal met onze Photoshop mee aan de slag zijn gegaan. En zijn wij het zelf niet, dan hebben anderen dat wel voor ons gedaan. Het misbruik in je jonge jeugd dat door je vader werd weggestopt met "daar moeten we maar niet over praten". Het gevoel van onveiligheid bij een dronken vader die weer eens je moeder sloeg, waarop je moeder om de schone schijn hoog te houden vertelde dat ze van de trap was gevallen.

Hoe dieper de pijn, hoe ongelukkiger we ons voelen. En geluk is toch waar we in dit leven naar streven? En pijn maakt ons toch niet gelukkig? Dus Photoshop je het weg in de geneugten van het leven. Je shopt het weg. Je werkt het weg met een muur van muziek in je oren. Je werkt het weg met verslavingsmiddelen die zo'n heerlijke roes geven (maar de volgende dag zo'n vervelende nawerking). Je stopt het weg in veel en hard werken waardoor iedereen om je heen (behalve je gezin) je zo op de schouders klopt voor je harde werken. En elke vorm van pijn in je gezicht, elk rimpeltje, elk stukje grijs in je haar, werk je weg met een middeltje, een mooimakertje, een haarkleurtje, een heerlijke massage. Weg zijn de tekenen van zorg en pijn. Niets oud, gerimpeld, gepijnigd. Alles is weer mooi. Niets aan de hand. Uiterlijk mooi en onaantastbaar.

Maar ja, is dat leven, echt leven? De pijn blijft, hoe dan ook. Komt met golven door de bedekking heen. Je weet je geen raad. Hoe moet ik daar nou mee omgaan? Ik voel me zo ongelukkig, terwijl ik zoveel heb. En je kijkt om je heen en hoort alle succesnummers en -figuren blaten van geluk. Het kan niet bij ze op. Maar ja, ook die leven in deze samenleving die alleen gepimpte mensen naar voren schuift. Die modellen groot maakt die angstvallig slank een mooi van uiterlijk zijn. Daar kun jij met je pijn toch niet tegen op?

Het boek was geschreven voor christenen. En pleitte voor nieuwe openheid. Voor erkenning van de pijn. Voor kerken waarin mensen zich niet verschuilen met hun pijn, maar er eerlijk voor uit komen. Ik denk dat dit niet alleen voor de kerk, maar voor onze hele maatschappij geldt. Er is een grote behoefte aan mensen die niet weglopen voor de pijn, maar die de pijn van alledag onder ogen zien. Die oprecht en eerlijk zijn dat het leven wel degelijk pijn met zich mee brengt. Die laten zien dat ze de pijn onder ogen durven zien, er niet voor weg lopen en er eerlijk over durven zijn. 

Is het dat waarom Amsterdammers nu zo weglopen met hun doodzieke burgemeester? Die afgelopen zondag in Zomergasten durfde te erkennen ongeneeslijk ziek te zijn, maar niet weg te lopen in allerlei romantische bucketlist avonturen, maar zijn leven wil afronden in de functie waarin hij is benoemd. Gelukkig zijn er praatprogramma's waarin mensen eerlijk zijn over hun mislukkingen. Hun pijn durven te erkennen.

Maar wat zou het mooi zijn als er ruimte komt voor falen op allerlei niveaus. Waarin het werk niet meer alleen goed is als het succesvol is. Maar waarin de erkenning van de kunst van het falen (en daarmee de pijn die ermee gepaard gaat) onderdeel is van de bedrijfscultuur. 

Gelukkig, er zijn nu ook bedrijven die modellen met normale rondingen en uitstulpingen inzetten. Maar het is nog niet algemeen erkend. 

De pijn van het leven is er. Op allerlei niveaus. Sommigen hebben het heel kunstzinnig weggestopt, zodat je het niet ziet. Anderen weten er geen raad mee en komen in een crisis terecht. Maar zouden die crises niet kleiner worden, als iedereen erkent dat pijn bij het leven hoort en er normaal mee omgaat, in plaats van het angstvallig weg te stoppen, bang dat het ontdekt wordt. 

Een mens die zijn pijn onderkent en die ermee aan de slag gaat, wordt krachtiger. Zijn of haar leven wordt doorleefd. Je weet bij zo iemand dat die echt is en door het leven gevormd is. We zijn de oude wijsheid kwijtgeraakt door ons te richten op het bedekken van de pijn en ons te richten op de onschuld van de jeugd. Ook de ouderen die wijs zouden kunnen zijn, worden dwaas doordat zij zich overdreven verstoppen in hun gemaakte jeugdige onschuld. Een jeugdig voorkomen dat pijnlijk duidelijk maakt dat ze ouder zijn geworden, maar de pijn van het oud-zijn niet willen erkennen. De wijsheid van een oudere die de pijnen in het leven heeft aanvaard en doorleefd is een verademing. Eindelijk iemand die snapt hoe het leven in elkaar zit en die er niet voor weg vlucht.

Je bent mooi zoals je bent. De pijn in je leven heeft je gevormd. Je gemaakt zoals je nu bent. En dat is niet lelijk of afschrikwekkend. Ik pleit voor de schoonheid van het doorleefde leven. Weg met Photoshop, kom terug in het mooie, echte leven, waarin schoonheid van binnen zit en niet aan de buitenkant. Zullen we op zoek gaan naar die innerlijke schoonheid waarin pijn en blijdschap samen een plek hebben gekregen en er allebei mogen zijn?

Verspild talent (2)

Waar ik in mijn vorige blog inzoomde op verspild talent op (voetbal)sport gebied, wil ik enkele principes daarvan nu overzetten naar het leven van alle dag.

Want wij kijken naar de "echte" talenten in de sport, de muziek (The Voice) of dans (So you think you can...?) en denken dan dat wij niet zo getalenteerd zijn. Sterker nog: door talentenshows te bekijken beoordelen we aanstormend talent (die wel en die niet), lachen om hun missers (denk vooral aan de audities in Idols - wat zijn we blij dat wij niet in hun voetsporen staan) en trekken ons veilig terug achter het tv-scherm zodat wij het zelf niet hoeven te doen.

Dat is voor een deel ook de reden waarom we Idols zo leuk vinden en idolen zoeken om ons aan op te trekken. Waarom is er heldendom? Waarom worden mensen op een voetstuk gezet? Zodat we daar naar kunnen wijzen en zeggen "wat geweldig wat hij of zij heeft gedaan". Waarmee we gelijk zeggen: "maar dat kan ik niet!" En ons terug trekken in ons veilige leven, waarin ons niets kan overkomen.


Iedereen heeft talent
Maar met alle grote sportevenementen en talentenshows vergeten we het zo makkelijk. Iedereen heeft talent! Er zijn dingen waar jij goed in bent. Die jij beter kunt dan anderen. Veel beter. Je kunt er een top mee bereiken. Toch zijn er veel mensen, en ik zie ze om mij heen, die ontkennen dat zij talent hebben. Door allerlei oorzaken stoppen ze hun talent weg. Durven het niet te tonen. Kunnen het niet laten zien. Of weten gewoonweg niet dat zij talent hebben. Laten we eens kijken naar wat we in de vorige blog hebben gelezen.

Talent niet ontdekt
Net zoals het voetballertje dat leuk speelt, zijn er veel mensen die niet ontdekken dat zij talent hebben en welk talent dat dan is. Niemand vertelt ze dat. Niemand schenkt er aandacht aan. En zelf heb je niet door dat je een talent hebt. Want talent is iets wat je van nature doet. Het is dus "gewoon" om te doen. Wie een talent heeft om anderen te helpen, zal altijd anderen helpen. Maar zal altijd zeggen dat "dat toch normaal is". En zal het irriterend vinden als een ander met zijn luie kont op de bank blijft zitten terwijl er nog zoveel te helpen valt. Wie zijn talent niet ontdekt, zal het wel van nature doen, maar zal er geen focus op kunnen leggen of zich erop toe kunnen leggen. Ik vrees dat er in ons land op die manier veel onontdekte talenten rondlopen. Dat is de reden dat ik ben begonnen als coach om mensen te helpen hun talenten te ontdekken. Daardoor kan ik mensen ondersteunen hun eigen scout te zijn door hun talenten zichtbaar te zien worden.

Geen ambitie
Wie wel zijn talent ontdekt heeft (en het zijn er vaak meer dan 1!) kan ook de ambitie missen om er echt iets mee te doen. Want: het leven is zo leuk en er zijn nog zoveel andere dingen om te doen. Waarom moeite doen om die paar talenten te ontwikkelen, als er nog zoveel andere leuke dingen zijn om te doen.
Of misschien zijn er zoveel omstandigheden waardoor je het talent niet kunt ontwikkelen. Mensen kunnen zo door ziekte, een psychose, verslaving, gevangenschap, een slechte relatie, het werk, de zorg voor hun kinderen of hun ouders in beslag worden genomen dat hun talenten daardoor ondersneeuwen. In sommige gevallen gebruiken ze hun talent wel, maar wordt het verkeerd gebruikt (voor hun verslaving, in het criminele circuit of om de slechte relatie proberen te redden).
Net zoals in de sportwereld kan een coach met jou concluderen dat er geen ambitie bij jou aanwezig is, maar of je daar iets aan wilt doen is aan jouzelf.
Een andere reden waarom je geen ambitie hebt kan zijn, omdat je het gewoonweg niet gelooft. Er is je jarenlang ingeprent dat je niets waard bent. Met veel pijn en moeite heb je je daaraan ontworsteld. En nu hoor je dat je een talent hebt. Je gelooft het gewoon niet. Je vind jezelf veel te minderwaardig om te geloven dat jij een talent hebt (en voor sommigen zelfs nog verbazender dat zij een talent bezitten dat door anderen hoog wordt geacht, zoals leiding geven of besturen). Nee, dat kan niet! Ik een talent? No way! Je hoort het. En in een gevoel van onmacht en minderwaardigheid, laat je het talent voor wat het is en doet er niets mee. Of misschien doe je er in vrije tijd wel iets mee, maar verder dan dat moet het niet gaan. Want op een of andere manier zit er in je hoofd dat als je ermee te koop gaat lopen, het talent verloren gaat.

Geen focus
Veel mensen hebben geen zin om uren, dagen, maanden, ja zelfs jaren te besteden om hun talent verder uit te bouwen. Dat kan te maken hebben met het gebrek aan ambitie. Of misschien ben je teveel Nederlander, met de houding "doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg". Steek vooral niet je kop te ver boven het maaiveld. Wie weet word je onthoofd. Maar wie verder wil komen heeft doelgerichtheid nodig. Ken je jouw talent, ga er dan met alles wat in je is mee werken. Bij talent kun je opleidingen vinden, werk of vrijetijdsbesteding waardoor je het talent ook praktisch kunt uitbouwen. En vindt mensen om je heen die je stimuleren om op dat pad verder te komen. Bij sommige opleidingen zul je strenge leraren tegenkomen. Die je willen sturen en kneden, zodat je de kneepjes van het vak dat bij je talent hoort goed leert kennen. Besef dat dergelijke leraren (of trainers, coaches of soms zelfs goeroes) dat doen om je te helpen. En ze lopen altijd maar een tijdje met je mee. Haal er zoveel mogelijk uit als je kunt. En kijk hoeveel je kunt doen om je doel te bereiken.

Niet te snel
Ook bij talenten kun je te vroeg pieken. Ook bij talentontwikkeling is een te grote nadruk op alleen het talent heel gevaarlijk. In christelijke kringen heb ik regelmatig verhalen gehoord van jongeren die ontdekten dat zij het talent "spreken in het openbaar" hadden. De opleiding duurde te lang. En in het voetspoor van een wijze, oude man treden, daar hadden ze het geduld niet voor. Nee, ze moesten en zouden "in de bediening" komen (een typisch christelijke term om fulltime te werken als evangelist, zendeling of dominee). Dus gingen ze erop uit. Trouwden. Startten een geweldig werk. Anderen werden geraakt door hun werk. Vonden hen geweldig. Zetten hen op een voetstuk. Het ging een tijdje goed. Totdat er tegenslag kwam. Dan bleek hoe zeer zij ruggengraat misten. Of ze begonnen te manipuleren ("weet je wel hoezeer God mij gebruikt?"). Of ze kwamen terecht in een morele kwestie  (zagen een mooiere vrouw in de bediening). Of konden de aantrekkingskracht van het grote geld niet van zich af houden.
Ik ben wat dat betreft blij dat ik altijd wijze mensen om ons heen heb gehad. Mijn ouders steunden mij zeker (en daar ben ik ze heel dankbaar voor!), maar woonden verder weg. Op diverse cruciale momenten heb ik mensen om mij heen gehad die mij ruimte gaven om mijn talenten te ontwikkelen. Maar die er ook op wezen dat ik het rustig moest ontwikkelen. Wat dat betreft kan ik blij zijn dat ik, toen ik 24 was en mijn eerste preek in een kerk hield en toen ik op mijn 25e bestuurslid van deze kerk werd, nog niet ambitieus was (ja zelfs tot de categorie hoorde van mensen die het eigenlijk uit gevoel van minderwaardigheid aanvankelijk niet geloofde). Dat en de wijze mensen om mij heen hebben mij behoed om te snel mijn ambities en dromen waar te maken.

Doelcommitment
Blijft een moeilijk woord. Maar als je jouw talent kent, kun je dan jezelf een doel stellen wat je met dat talent gaat doen? Laat je het hangen? Stop je het weg? Of wil je ermee gaan woekeren? Wil je er wellicht anderen mee gaan helpen? Wat wil je ervoor opgeven om dat doel te bereiken? Hoe sterker de wil om het doel te bereiken, hoe meer het je lukt om dat ook daadwerkelijk te doen.
Daar liggen allerlei gevaren voor op de loer. Het zal soms betekenen dat je jouw werk moet opgeven. Mijn ervaring daarmee is dat je dan in onbekend gebied stapt, waarbij je al snel voor de vraag komt te staan of je het doel wel kunt bereiken. Die vraag komt heel vaak diep van binnen. Toen ik op donderdagen begon te werken voor mijn coachingspraktijk, waren de eerste weken heel vreemd. Wat nu? Waar begin ik aan? Hoe pak ik het aan? Net zoals een voetballer die net getransfereerd is naar een hogere club. Je moet wennen aan je nieuwe plek en positie. Dan komen vragen van binnenuit (existentiële vragen) naar voren of het je echt wel zal lukken. Als je het doel voor ogen houdt, lukt het je in de meeste gevallen wel. En: falen is geen probleem! Daar leer je ook van. Lopen doe je met vallen en opstaan. Zo ook hierbij. Durf te falen, maar hou het doel voor ogen.

Oplossingsgerichtheid
En dan komt dat volgende naar voren. Als er problemen ontstaan: wat doe je er dan mee? Laat je het gaan? Of pak je het probleem bij de wortel aan? In mijn leven heb ik regelmatig met falen ervaring gehad. Vooral in relaties. Dan ging het vaak over de richting die we moesten inslaan (een van mijn talenten is "route": ik weet al snel welke kant we op moeten gaan, ook al zien anderen -zoals leidinggevenden- dat nog niet). Dan leerde ik om toch om de tafel te gaan en de zaken direct ter sprake te brengen. Niet altijd met een positieve afloop. Maar we konden later toch wel weer door een deur.

Mensen om je heen
Je hebt in talent ontwikkeling mensen om je heen die je positief stimuleren. Die bereid zijn tijd voor je te investeren. Die bereid zijn om financieel aan je talent bij te dragen. Als je die niet hebt in je omgeving, zoek dan naar mensen die jouw talent wel zien en onderkennen en die daarin willen investeren. Door je als vrijwilliger te laten werken. Door je een subsidie te geven. Die je in woorden positief stimuleren.

Verspil je talent niet!
Het is zo jammer als je jouw talent verspilt. Als je op een plek werkt waar jouw talent niet tot zijn recht komt. Waardoor jij je ongelukkig voelt. Minder zin in het leven hebt. Of jouw aandacht meer besteedt aan vrije tijd. Je werkt 8 uur per dag zonder passie. Zonde van jouw tijd.
Verspil het dus niet. Ontdek het. Zoek uit waar je goed in bent. En ga daarmee aan de slag. Woeker met je talent, zoals getalenteerde bankiers woekeren met hun (en jouw) geld. Je zult zien, dat als jij jouw talent ontdekt, gaat gebruiken en uitbouwen, dat je veel gelukkiger in het leven zult staan. Je doet dan waar je goed in bent. Je hebt jouw plekje gevonden. Je hebt jouw bestemming gevonden!

Verspild talent (1)

Het was een drama. Iedereen in het stadion en op tv zag het gebeuren. Talentvol voetballertje Nouri van Ajax zakte ineen op het veld. Paniek alom. Verzorgers en artsen erbij. Reanimatie moest eraan te pas komen. Een hartstilstand was de veroorzaker. Een opluchting achteraf dat zijn hart het weer deed. Nu zou hij weer kunnen herstellen. Helaas. Het lijkt erop dat zuurstoftekort een ernstig hersenletselschade heeft veroorzaakt. Iedereen die hem enigszins kende in diepe treurnis. Een talent is verloren gegaan. Een talent is verspild.

Wat is het erg om mee te maken als talentvol persoon dat je door de omstandigheden wordt ingehaald. Vandaag las ik een interview met Robbie de Wit, in onze tijd dè talentvolste speler van de generatie Van Basten en Gullit. Van het gouden team dat de EK 1988 won. Hij zou er ook bij zijn geweest. Ware het niet dat hij na de eerste kwalificatiewedstrijd werd getroffen door een hersenbloeding. Einde carrière, ook al leek het even dat hij, door zijn talent en doorzettingsvermogen, nog terug kon komen. Helaas, een inschattingsfout en slecht reageren van zijn lichaam op een laserexperiment gaven een terugval waardoor hij nooit meer kon voetballen. Stop er maar mee, zeiden zijn leidinggevenden trainer Ronald Spelbos en technisch directeur Johan Cruijff.

Einde verhaal. Einde talent. Verspild talent. Geen hoop op iets nieuws. Waar je altijd goed in was, is je ontnomen.

Verspild talent. Heel soms komt dat doordat het lichaam niet meer meewerkt. Door hartfalen of een hersenbloeding. Maar zoveel vaker wordt verspild talent veroorzaakt door eigen falen. Door allerlei oorzaken die ik hieronder zal bespreken.

Talent niet ontdekt
Verspild talent kan komen doordat het niet wordt ontdekt. Het voetballertje dat het op straat leuk vindt om te voetballen. Anderen vinden hem een geweldig spelertje. Maar zijn ouders zijn onsportief en hebben er geen oog voor. Niemand in de buurt die er oog voor heeft. Geen toevallige scout die voorbij komt. Vaak ook: geen ambitie om iets echt te willen. Talent wordt ook vaak niet ontdekt door onzekerheid. Dichtbij zijn iets betere spelers. Laat mij dan maar gewoon op straat voetballen. En ja, als je dan ook geen mensen om je heen hebt die ambitieus zijn, die je sterk stimuleren, dan blijf je het houden op het leuke spelletje dat niet meer is dan dat.

Ambitieloos
Spelers die wel worden ontdekt, kunnen ook gaan aanmodderen. Komen in een groep waarin veel voetbalhumor is. De humor is er, de ambitie is er niet. Om je heen zijn er voetbalvrienden die het ook leuk vinden om leuke dingen te doen. Je bent jong en je wilt wat en je bent getalenteerd. Nou, dan ga je erop uit. Uit met vrienden met veel alcohol. En talenten, daar zwermen massa's meisjes omheen, zeker als het talent er dan ook nog leuk uitziet. Lang leve de lol, lang leve het plezier. Voetballen, ach joh, het moet leuk blijven. Extra trainen? Nee dat zit er niet in. De training zelf? Vaak te laat vanwege het avondje stappen en alle leuks wat je daar hebt ingenomen en wat je daarna in bed hebt aangetroffen. Discipline? Dat is iets voor oudere mensen. Hee, ik ben het talentje, niet jij trainer! Het spelertje denkt groot van zichzelf. Weet wat hij kan. Maar heeft geen ambitie om verder te komen. Snapt ook niet dat talent verbetert kan worden door er extra aandacht aan te geven. Waarom komen veel spelertjes jong bij profclubs, maar breken ze niet door? Vaak door dit soort oorzaken.

Te weinig focus
Is een speler dan wel doorgebroken, dan kan het hem ontbreken aan focus. Met het grote geld dat hij als doorgebroken talent verdient, weet hij wel raad. Voldoende vrienden en vriendinnen om hem heen. Kom op, het is feest vandaag. We gaan erop los. Training en trainers. Die horen erbij. En die moet je zoveel mogelijk ontwijken. De kantjes eraf lopen. Vaak onbewust, helaas. Zo las ik een interview met Antonio Cassano, die in zijn loopbaan uitkwam voor onder meer AS Roma, AC Milan, Internazionale en Real Madrid.

De Italiaanse aanvaller zal voornamelijk herinnerd worden door zijn reputatie als bad boy. Dat weet de bij vlagen onhandelbare Cassano zelf beter dan wie dan ook. 
"Ik hoor al meer dan tien jaar mensen roepen dat ik mijn talent verspild heb. Ze hebben allemaal gelijk. Ik heb mezelf naar de klote geholpen", vertelt Cassano, tegenwoordig actief bij Sampdoria, volgens Voetbal International in een interview met Mediaset. 
"Ik ben lui. Ik heb nooit het beste uit mezelf gehaald. Ik ben er pas de laatste paar jaar achter gekomen dat trainers nooit het probleem zijn geweest in mijn carrière. Het probleem dat was ik al die tijd zelf", vervolgt het enfant terrible. 
"Als ik onder een strenge coach werkte, gedroeg ik me als een rebel. Als ik onder een zachtaardige coach werkte, liep ik er de kantjes vanaf. Ik heb nooit mijn best gedaan en ben daar te laat achtergekomen.

Om te kunnen doorbreken heb je dus een zekere doelgerichtheid nodig. Niet alleen het aangeboren talent, maar ook de wens om daar iets uit te halen. Een artikel op Sportscience.blog haalt sportpsycholoog K. Anders Ericsson aan, die al meer dan twintig jaar de stelling verdedigt dat "deliberate practice – ofwel intensieve doelgerichte training onder deskundige begeleiding – en niet “natuurlijke aanleg” de bepalende factor is voor excellent presteren. Niemand zal ontkennen dat je keihard moet werken en veel uren moet maken om de top te bereiken, maar dat natuurlijke aanleg geen rol speelt in dit verband, zullen weinig mensen onderschrijven. Zo zijn sporters met bepaalde fysieke kenmerken (lengte, lichaamsbouw, spieren, etc.) bij bepaalde sporten in het voordeel, en zijn bepaalde kwaliteiten (zoals reactiesnelheid) moeilijk trainbaar."

Goede en intensieve begeleiding, gepaard met een spartaanse wil om gefocust het doel te willen halen. We zien het bij topsporters die richting de Olympische Spelen toewerken. Alles laten ze om dat ene doel te bereiken. Hun talent zo te etaleren, dat ze het hoogst haalbare bereiken. Sociale contacten, leuke uitstapjes, mooie vakanties. Alles wordt opzij gezet voor dat ene doel.

Te vroeg gepiekt
Talent kan ook te vroeg worden ontdekt. En tegenwoordig gebeurt het dan al snel dat talent veel te vroeg "uit het nest" wordt gehaald. Ze gaan voor het grote geld. Worden weggekocht door een grote club. Waar ze zichzelf moeten bewijzen. Maar doordat ze nog zo jong zijn, hebben ze nog niet geleerd in de grote wereld te vechten. Ze zijn omringd geweest met mensen die hun talent verafgoodden. Ze zijn in de watten gelegd. En nu moeten ze concurreren met "de grote jongens". Geen idee hoe je dat doet. Geen ruggengraat helaas. Makkelijk bij de pakken neerzitten. Laat het er maar bij zitten. Ze krijgen te weinig speelmomenten. Het briljantje wordt weggegooid. Niemand gebruikt het. En als ze de kans krijgen om aan een mindere club verhuurd te worden, om speeltijd te krijgen en ervaring op te doen, vinden ze zichzelf te groot om bij zo'n clubje te gaan spelen. Uiteindelijk verdwijnen ze via de achterdeur en als ze geluk hebben, komen ze ergens in de subtop toch nog goed terecht. Wie kent Castaignos of Maduro nog?

Psychologische oorzaken
Veel is ook terug te voeren op psychologische oorzaken. De eerder genoemde blog noemt drie andere oorzaken, afkomstig uit een onderzoek onder jeugdvoetballers van Ajax:

- Doelcommitment
"Het gaat erom wat je ècht wilt. Wat heb je ervoor over? Hoeveel wil je er voor laten? In vergelijking met de minder succesvolle voetballers stonden de succesvolle spelers sterker achter hun doelen. Zij hechtten meer belang aan hun doelen en ze hadden er meer voor over om hun doelen te bereiken. Duidelijk kiezen en volledig gaan voor ogenschijnlijk onhaalbare doelen (“de top bereiken”) lijkt dus een essentiële voorwaarde voor succes."

- Oplossingsgerichtheid
"Sporters die uiteindelijk de top bereiken maken vanzelfsprekend de mooie momenten mee die een succesvolle loopbaan kenmerken. Minder of niet zichtbaar zijn de tegenslagen waar sporters onvermijdelijk mee te maken krijgen. Ook succesvolle sporters verliezen belangrijke wedstrijden, belanden wel eens op de reservebank, raken geblesseerd, hebben conflicten met teamgenoten, trainers, vrienden of pers. Cruciaal is hoe ze hiermee omgaan. Een belangrijke stelregel bij problemen is dat je – wanneer mogelijk – het probleem daadwerkelijk aanpakt, en niet vermijdt of door laat sudderen. In vergelijking met de minder succesvolle spelers waren de succesvolle voetballers sterker geneigd om problemen aan te pakken, de oorzaak van het probleem weg te nemen, of het gesprek aan te gaan met betrokkenen wanneer zich een probleem voordeed. Dit kwam hun prestaties ten goede."

- Goede en gezonde steun in de sociale omgeving
"Succes bereik je veelal niet alleen. (Toekomstige) topsporters hebben anderen nodig zoals trainers, coaches, managers, bestuursleden, vertegenwoordigers van de bond, etc., die het proces naar de top initiëren, vormgeven, begeleiden, ondersteunen of faciliteren. Maar ook in de privésfeer is sociale steun onontbeerlijk. Voor jeugdsporters is in dit verband een belangrijke rol weggelegd voor de ouders wiens rol overigens niet onomstreden is. Iedereen kent de verhalen van jeugdsporters die gedrild en onderdrukt werden (of worden) door hun ouders. Velen vielen (mede) daardoor af, weinigen haalden desondanks de top.
Echter, sporters die uiteindelijk de top halen, blijken in de meeste gevallen een goede relatie met hun ouders te onderhouden. In interviews geven velen aan dat ze heel veel hebben te danken aan hun ouders die er altijd waren wanneer nodig, financiële offers brachten, voor vervoer e.d. zorgden, op een positieve manier stimuleerden, en de juiste waarden en normen bijbrachten. Veel onderzoek laat dan ook zien dat ouders voor jeugdsporters een onmisbare bron van sociale steun zijn. Ook de succesvolle jeugdvoetballers van Ajax gaven meer dan hun minder succesvolle generatiegenoten aan dat ze een goede relatie hadden met hun ouders. In het algemeen ervoeren ze meer sociale steun, van hun ouders, maar ook van anderen, zoals familieleden en vrienden."


Conclusie
Het is kortom heel makkelijk om je talent te verspillen. Of je doet er niets mee, omdat je het niet onderkent. Of je veronachtzaamt het, omdat je andere dingen leuker vindt. Of je gaat te snel, waardoor jijzelf de snelheid van je talent niet kunt bijhouden, waardoor je onderuit gaat, moreel of sportief. En dan zijn er nog tal van psychologische factoren die een talent onderuit kunnen halen.

Wat zonde, zeggen we achteraf. Maar gezien het voorgaande is het niet meer dan logisch dat zoveel jong talent verloren gaat.

Wat dit wil zeggen voor ander talent. Daar wil ik in een volgend blog op ingaan.

Zit jij op de juiste plek?

"Ik zal blij zijn als het vakantie is...". "Nog een paar jaar en dan mag ik met pensioen...". "Thank God, it's Friday... Hoera, het is weekend!"

 Bekende uitspraken voor wie werkt. Collega's zien uit naar het weekend, de vakantie of hun pensioen. Weg van het leven van alledag. Weg van het kantoorgezeur. Weg van de baas die van alles van je vraagt. Weg van die vervelende collega's die telkens maar om wissewasjes aan je hoofd zeuren. Weg van de deadlines en verplichtingen waardoor je zo snel in de stress raakt.

Veel van dit soort uitspraken heeft te maken met het feit dat mensen niet hun talenten kunnen inzetten op hun werk. Onlangs is een onderzoek verschenen waaruit bleek dat twee derde van de medewerkers vindt dat hun leidinggevende op de hoogte is van hun ambities en talenten, maar dat slechts iets meer dan de helft (53%) ervaart dat zij ook daadwerkelijk worden ingezet op deze talenten. 

Dus dat deel van de medewerkers kan zijn talenten niet inzetten. Het is vreemd dat die medewerkers toch op hun werkplek blijven. Ook al worden er allerlei programma's ingezet om mensen hun talenten te laten ontdekken, toch blijkt dat mensen op de werkplek blijven plakken. Dat heeft demotivering tot gevolg. Want je doet misschien wel zinvol werk, maar werk doen zonder je talenten te gebruiken zorgt ervoor dat de uitdaging al snel uit het werk verdwijnt. 

Ja, maar ik heb het geld nodig. Ik moet toch mijn hypotheek betalen en mijn andere vaste lasten? Dus blijf je maar zitten waar je zit, zonder uitdaging in het werk. Dan wordt werk een sleur met veel gezeur. Dan verwordt werk tot kantoorpolitiek. Dan wordt vrije tijd waar je naar uit ziet. En de rest van de 36 tot 40 uur per week? Die zit je wel uit..

Iedereen heeft talent gekregen. Alleen.. hoe weet je welk talent je hebt? En: hoe kun je het inzetten? Ik vind het opvallend dat mensen die ik coach niet versteld staan als we de uitkomsten van de talententest bespreken. Sterker nog, ze vragen mij of dat wel een talent is, want dat is voor hen gewoon. En denken dat iedereen dat wel heeft. Nee dus. Iedereen heeft weer andere talenten. En het zou zo mooi zijn als die op het werk kunnen worden ingezet.

Zet geen mensen-mens op een administratieve functie. Zet geen administrator op een sociale functie. Toch kom ik het tegen. Omdat mensen in de functie "gerold" zijn. Ze zijn er toevallig terecht gekomen. Via een vakantiebaantje of een tijdelijke job. Na hun studie moesten ze gaan werken, vonden niet direct werk in hun studiegebied en vonden dan maar een ander baantje. En dat verdiende lekker. Dus bleef je er maar werken. Tja, en dan trouw je, krijg je kinderen en is het lastig door te solliciteren, want dan kom je weer in tijdelijke contracten terecht, zonder te weten of je ooit een vaste baan krijgt. Dus blijf je maar zitten in het baantje waar je begon en blijft daar werken.

Het vraagt moed om los te komen van je werk en werk te vinden waar je past. Waar je talenten ten volle worden ingezet. Hier en daar hoor je verhalen van mensen die om deze reden een carriereswitch hebben meegemaakt. Maar het gebeurt helaas maar heel weinig.

Zoek je naar zekerheid, of naar een zinvolle invulling van je leven, ook tijdens de werktijd? Het blijven lastige keuzes. Ik zou zeggen: kijk eens om je heen waar je talenten beter ingezet kunnen worden. Zoek een werkplek die matcht met jouw talenten. Vindt de juiste plek.

Talent: vreugde en last

Ontdek je talent. Dan vind je vanzelf je eigen plek in deze samenleving en in je werk. Dat lijkt tegenwoordig wel het nieuwe idee.

Natuurlijk ben ik het daar ook mee eens, anders was ik geen coach geworden om mensen te helpen hun talent te ontdekken.

Maar je talent kan ook tegen je werken. Vreemd? Niet als je er langer over nadenkt. Iemand heeft veel talent om anderen te helpen. Heeft snel inzicht in wat iemand anders nodig heeft. En denkt al vooruit naar wat hij of zij kan doen om die nood te lenigen.

Maar dat talent kan je ook in de weg zitten. Want als je alleen maar bezig bent om anderen te helpen, wie ben je dan zelf nog? En je kunt ook als een last worden ervaren. Als je zonder te vragen steeds maar klaar staat om de ander te helpen, kan dat voor die ander ook vervelend worden.

Een ander voorbeeld. Iemand heeft het "route" talent. Zo iemand heeft zicht op welke route iemand anders of een organisatie moet nemen om de juiste weg in te slaan. Een heel mooi talent in een organisatie die de weg kwijt is of niet meer weet welke kant het op moet. Maar iemand met routetalent op de verkeerde plek, kan al heel snel als eigenwijs worden bestempeld. Deze mensen werken graag alleen en hebben een goed idee over hoe het moet. Maar ja, in een hiërarchische omgeving met een sterke leidinggevende zal zo'n talent niet zo snel naar boven komen en zal de getalenteerde persoon als lastig, eigenwijs, eigenzinnig worden bestempeld.

Talent inzetten moet dus ook gepaard gaan met de juiste plek vinden om dat talent op de goede manier te gebruiken. Daarvoor is ook nodig dat de organisatie oog heeft voor het talent van zijn medewerkers. Dit geldt natuurlijk net zo zeer voor vrijwilligersorganisaties. Voor die organisaties is het overigens lastiger om talent goed in te zetten dat leidinggevend is, zelf de route wil bepalen of pionierend is. Vraag aan dat soort organisaties is om plekken te creëren die ruimte geeft aan mensen met dat soort talent.

Dat betekent ook dat je moet open staan voor verrassingen. Soms zie je namelijk niet aan het uiterlijk af welk talent iemand heeft. Ik heb enkele mensen gecoacht met leidinggevende talenten. De eerste reactie: grote ogen en ongeloof. Ik? Leidinggevend? Nee, joh! Maar toen we er verder over doorpraatten, kwamen er situaties naar boven die inderdaad bevestigden dat zij wel degelijk dit talent bezaten.

Kijk, dan heb je latent wel dergelijk talent in je. Maar dan moet je het wel kunnen ontwikkelen. Dat vraagt bereidheid van de talentvolle persoon. Maar ook dat hij of zij op zoek gaat naar ervaring om het in de praktijk met vallen en opstaan te leren.

Talent. Je hebt het. Het kan een vreugde voor je zijn. Je kunt ervan genieten als je het daadwerkelijk kunt gaan inzetten. Maar als je op de verkeerde plek zit, kan je talent zich tegen je keren. Word je als vervelend en lastig ervaren. Dus: zoek en vind je talent en de plek die daarbij hoort!